Kërzhallovski: Për shumicën dërrmuese, nuk ka dyshim se BE-ja është rruga jonë
Për platformën #Depolarizohu, e cila është pjesë e projektit “Përmes depolarizimit deri në institucione demokratike, stabile dhe gjithëpërfshirëse: kontribut i shoqërisë civile”, Instituti për Media dhe Analitikë IMA bisedoi me Aleksandar Kërzhallovskin, drejtorin ekzekutiv të Qendrës Maqedonase për Bashkëpunim Ndërkombëtar— MCMS.
Pas pjesës së parë të bisedës, fokusi i pjesës së dytë të intervistës është te problemet që lidhen me diskriminimin dhe gjuhën e urrejtjes në baza të ndryshme, veçanërisht në media, fushatat e ndryshme dezinformuese dhe masat për t’u përballur me to, sfidat me të cilat përballet vendi gjatë rrugës drejt Bashkimit Evropian, si dhe marrëdhëniet e organizatave të shoqërisë civile me qytetarët dhe drejtimet në të cilat do të zhvillohet programi i ri i “CIVIKA Mobilitas”.
Kërzhallovski: Shumica dërrmuese e elitave partiake nuk kanë dyshim se BE-ja është rruga jonë
IMA: Shoqëria civile dhe shumë organizata që ishin dhe janë pjesë e programeve të Civica Mobilitas prej vitesh kanë vënë në dukje problemet lidhur me diskriminimin dhe gjuhën e urrejtjes në baza të ndryshme, veçanërisht në media, si dhe fushatat e ndryshme dezinformuese që shkaktojnë dëme të konsiderueshme në shoqëri, veçanërisht ndaj grupeve apo komuniteteve të margjinalizuara. Si të arrijmë në mekanizma më efektivë për të luftuar diskriminimin, gjuhën e urrejtjes dhe dezinformatat? Përmendët se kemi disa mekanizma institucionalë – Komisionin për Parandalim dhe Mbrojtje nga Diskriminimi. Pjesërisht, shoqëria civile vë në dukje problemet në gjyqësor, ku mbrojtja e të drejtave të njeriut në këtë fushë funksionon dobët. Cilat janë zgjidhjet në këtë drejtim?
Kërzhallovski: Epo, nga përvoja ime shumëvjeçare, tashmë tridhjetëvjeçare në këtë sektor, shoh se disa nga çështjet që i shtrojmë shumë, së pari nuk gjejnë përgjigje në vetë shoqërinë, dhe së dyti nga vetë shteti, nga institucionet. Mund ta kuptoj disi këtë, sa i përket përmasave të problemeve. Zakonisht, ajo që konsiderohet si problem më i madh merr më shumë vëmendje, dhe një gjë tjetër – edhe pse ne, si organizata të shoqërisë civile, zakonisht jemi më të zhurmshëm, perceptohet se jemi më të zhurmshëm se sa duhet dhe imponojmë ndonjë problem që nuk është tamam më i madhi në shoqëri. Dhe për këtë, në një farë kuptimi, mund të gjej edhe mirëkuptim.
Së dyti, për shkak të polarizimit global, ka edhe efekte të tilla nga ndikimi i jashtëm. Dhe nuk do të thosha kaq shumë nga ajo ruse, apo nga çfarë lloj propagande apo vendi, por edhe nga mediat dhe diskurset perëndimore që krijojnë njëfarë rezistence në vendin tonë, që rrjedh, për mendimin tim, nga rruga e çuditshme drejt Bashkimit Evropian – po mjaft nga ngecja mund t’i atribuohet edhe vetë BE-së. Dhe, tani tek ne po bëhet një përzierje shumë e çuditshme dhe e ndërlikuar – pse është kështu dhe çfarë duhet bërë në të vërtetë?
Por, si vend ne kemi zgjedhur rrugët tona tridhjetë vjet më parë kur shpallëm pavarësinë. Për fat të mirë, jemi anëtarë të NATO-s. Dhe sado të jetë rruga e vështirë, mendoj se nuk ka dyshim, edhe përkundër akuzave për devijim nga disa parti dhe retorikës që nuk është pro-evropiane, mendoj se rrjedha kryesore, apo shumica dërrmuese prej 90% edhe elitave partiake nuk kanë asnjë dyshim se BE-ja është rruga jonë. Dhe tani, kur kjo gjë është e qartë dhe ashtu qëndrojnë punët në vend, duhen masa më konsistente, hapa nga të gjithë aktorët, si nga ata partiakë, nga pozita dhe nga opozita, në atë drejtim, dhe shmangia e akuzave të ndërsjella. Përfshi edhe atë që ndodhi me “propozimin francez”, ku pati një sulm nga qeveria dhe personalisht nga kryeministri ndaj disa organizatave të shoqërisë civile për antievropianizëm apo siç e quanin atëherë “histeri”, që në vetvete është i njëjti fenomen, apo jo, i dezinformimit, i njohjes së pamjaftueshme të gjërave, dhe tani ata që kanë bërë më shumë për integrimin evropian akuzohen si antievropianë.
Dhe këtu na duhet, ajo që e thatë tashmë në hyrje, më shumë dialog dhe mirëkuptim reciprok, atëherë gjërat do të qartësohen. Por në një situatë të një atmosfere të polarizuar dhe një numri të madh mediash – ato portale që nuk janë as të rregulluara dhe lejohen të funksionojnë. Tani nuk e di se si është praktika në botë, sepse shoh në botë që ka shumë situata të tilla. Dhe qytetarët nuk janë shumë të prirur të kontrollojnë – nga erdhi kjo – por thjesht, klikohet një titull interesant dhe përjetësohet më tej. Por, mendoj se Bashkimi Evropian ka ndërmarrë disa hapa në rregullimin e kësaj dhe duhet të zbatohet – dhe të dihet se kush, çfarë mund dhe si të thotë në publik – sepse e gjithë kjo ndikon më tej tek qytetarët, dhe në përgjithësi ne duhet t’u përmbahemi atyre standardeve evropiane. Por ne vetë duhet t’i shmangemi deklaratave shpërthyese, duke akuzuar njëri-tjetrin – institucionet – organizatat e shoqërisë civile dhe anasjelltas. Dhe më shumë të vërtetohen gjërat në biseda dhe të rritet mirëkuptimi i ndërsjellë.
Pas pjesës së parë të bisedës, fokusi i pjesës së dytë të intervistës është te problemet që lidhen me diskriminimin dhe gjuhën e urrejtjes në baza të ndryshme, veçanërisht në media, fushatat e ndryshme dezinformuese dhe masat për t’u përballur me to, sfidat me të cilat përballet vendi gjatë rrugës drejt Bashkimit Evropian, si dhe marrëdhëniet e organizatave të shoqërisë civile me qytetarët dhe drejtimet në të cilat do të zhvillohet programi i ri i “CIVIKA Mobilitas”.
Kërzhallovski: Shumica dërrmuese e elitave partiake nuk kanë dyshim se BE-ja është rruga jonë
IMA: Shoqëria civile dhe shumë organizata që ishin dhe janë pjesë e programeve të Civica Mobilitas prej vitesh kanë vënë në dukje problemet lidhur me diskriminimin dhe gjuhën e urrejtjes në baza të ndryshme, veçanërisht në media, si dhe fushatat e ndryshme dezinformuese që shkaktojnë dëme të konsiderueshme në shoqëri, veçanërisht ndaj grupeve apo komuniteteve të margjinalizuara. Si të arrijmë në mekanizma më efektivë për të luftuar diskriminimin, gjuhën e urrejtjes dhe dezinformatat? Përmendët se kemi disa mekanizma institucionalë – Komisionin për Parandalim dhe Mbrojtje nga Diskriminimi. Pjesërisht, shoqëria civile vë në dukje problemet në gjyqësor, ku mbrojtja e të drejtave të njeriut në këtë fushë funksionon dobët. Cilat janë zgjidhjet në këtë drejtim?
Kërzhallovski: Epo, nga përvoja ime shumëvjeçare, tashmë tridhjetëvjeçare në këtë sektor, shoh se disa nga çështjet që i shtrojmë shumë, së pari nuk gjejnë përgjigje në vetë shoqërinë, dhe së dyti nga vetë shteti, nga institucionet. Mund ta kuptoj disi këtë, sa i përket përmasave të problemeve. Zakonisht, ajo që konsiderohet si problem më i madh merr më shumë vëmendje, dhe një gjë tjetër – edhe pse ne, si organizata të shoqërisë civile, zakonisht jemi më të zhurmshëm, perceptohet se jemi më të zhurmshëm se sa duhet dhe imponojmë ndonjë problem që nuk është tamam më i madhi në shoqëri. Dhe për këtë, në një farë kuptimi, mund të gjej edhe mirëkuptim.
Së dyti, për shkak të polarizimit global, ka edhe efekte të tilla nga ndikimi i jashtëm. Dhe nuk do të thosha kaq shumë nga ajo ruse, apo nga çfarë lloj propagande apo vendi, por edhe nga mediat dhe diskurset perëndimore që krijojnë njëfarë rezistence në vendin tonë, që rrjedh, për mendimin tim, nga rruga e çuditshme drejt Bashkimit Evropian – po mjaft nga ngecja mund t’i atribuohet edhe vetë BE-së. Dhe, tani tek ne po bëhet një përzierje shumë e çuditshme dhe e ndërlikuar – pse është kështu dhe çfarë duhet bërë në të vërtetë?
Por, si vend ne kemi zgjedhur rrugët tona tridhjetë vjet më parë kur shpallëm pavarësinë. Për fat të mirë, jemi anëtarë të NATO-s. Dhe sado të jetë rruga e vështirë, mendoj se nuk ka dyshim, edhe përkundër akuzave për devijim nga disa parti dhe retorikës që nuk është pro-evropiane, mendoj se rrjedha kryesore, apo shumica dërrmuese prej 90% edhe elitave partiake nuk kanë asnjë dyshim se BE-ja është rruga jonë. Dhe tani, kur kjo gjë është e qartë dhe ashtu qëndrojnë punët në vend, duhen masa më konsistente, hapa nga të gjithë aktorët, si nga ata partiakë, nga pozita dhe nga opozita, në atë drejtim, dhe shmangia e akuzave të ndërsjella. Përfshi edhe atë që ndodhi me “propozimin francez”, ku pati një sulm nga qeveria dhe personalisht nga kryeministri ndaj disa organizatave të shoqërisë civile për antievropianizëm apo siç e quanin atëherë “histeri”, që në vetvete është i njëjti fenomen, apo jo, i dezinformimit, i njohjes së pamjaftueshme të gjërave, dhe tani ata që kanë bërë më shumë për integrimin evropian akuzohen si antievropianë.
Dhe këtu na duhet, ajo që e thatë tashmë në hyrje, më shumë dialog dhe mirëkuptim reciprok, atëherë gjërat do të qartësohen. Por në një situatë të një atmosfere të polarizuar dhe një numri të madh mediash – ato portale që nuk janë as të rregulluara dhe lejohen të funksionojnë. Tani nuk e di se si është praktika në botë, sepse shoh në botë që ka shumë situata të tilla. Dhe qytetarët nuk janë shumë të prirur të kontrollojnë – nga erdhi kjo – por thjesht, klikohet një titull interesant dhe përjetësohet më tej. Por, mendoj se Bashkimi Evropian ka ndërmarrë disa hapa në rregullimin e kësaj dhe duhet të zbatohet – dhe të dihet se kush, çfarë mund dhe si të thotë në publik – sepse e gjithë kjo ndikon më tej tek qytetarët, dhe në përgjithësi ne duhet t’u përmbahemi atyre standardeve evropiane. Por ne vetë duhet t’i shmangemi deklaratave shpërthyese, duke akuzuar njëri-tjetrin – institucionet – organizatat e shoqërisë civile dhe anasjelltas. Dhe më shumë të vërtetohen gjërat në biseda dhe të rritet mirëkuptimi i ndërsjellë.
Kërzhallovski: Një pjesë e problemit në sektorin civil në vendin tonë është edhe humbja e lidhjes me qytetarët
IMA: Megjithatë, ndikimi i qendrave të huaja të pushtetit dhe propaganda dhe dezinformatat që po përhapen në Ballkanin Perëndimor në përgjithësi si dhe në vendin tonë është evident, dhe është treguar dhe demonstruar nga disa organizata ndërkombëtare dhe vendase. Ju thoni se një pjesë e suksesit të këtij dezinformimi dhe propagande është për shkak të sfidave me të cilat jemi përballur gjatë rrugës për në BE. Megjithatë, ky ndikim vazhdon të komplikojë më tej procesin e integrimit evropian dhe përdor këto probleme tona të brendshme – polarizimin, kontekstet historike – për të arritur qëllimet e veta. Si ta trajtojmë atë ndikim? Pjesë e kësaj, natyrisht, duhet të jetë aktiviteti më i madh i institucioneve, transparenca më e madhe…Çfarë mund të bëjnë institucionet, por edhe sektori civil në këtë drejtim, që këto çështje të mos përdoren nga asnjë aktor jashtë shtetit që nuk dëshiron ta shohë Maqedoninë si pjesë të BE-së dhe si pjesë e asaj bote perëndimore?
Kërzhallovski: Unë do të thosha se në vendin tonë ndikimi direkt nga ato, le të themi qendrat lindore të pushtetit, është relativisht i vogël. Në vendin tonë, depërtimi është kryesisht përmes Serbisë, supozoj, sepse ka një terren të frytshëm, duke përfshirë teoritë konspirative, të cilat, nga ana tjetër, shumë lehtë, për shkak të afërsisë gjuhësore, transferohen në vendin tonë. Kjo në vendin tonë është për arsye të ndryshme, edhe për shkak të nivelit të edukimit, duke përfshirë edhe edukimin mediatik, d.m.th. mosedukimi – mendoj se ishim në vendin e fundit në një nga ato sondazhe, sa i keq është edukimi ynë mediatik dhe niveli i ulët i edukimit në përgjithësi. Dhe, kështu vepron ky ndikim.
Tani, me siguri, nuk jam shumë ekspert për këtë, por kjo është arsyeja pse një sërë projektesh që u mbështetën nga CIVIKA kishin për qëllim pikërisht organizatat që merren me media. Dhe, në përgjithësi duhet të ndikohet ndoshta në mënyrë të ngjashme, pasi përhapet në publik – edhe me më shumë aktivizëm, por edhe me mënyra të ngjashme, portale të ngjashme, të cilat do ta çmitizojnë apo demaskojnë atë informacion. Unë nuk jam shumë i zgjuar në lidhje me ndalimin e portaleve të tilla përhapëse, sepse kjo në përgjithësi është kundër lirisë së fjalës. Por megjithatë, duhet të ketë disa rregulla – Bashkimi Evropian bazohet në rregullore, rregulla dhe procedura, dhe në përgjithësi ajo që duhet të bëjmë në integrimin evropian është t’i kopjojmë dhe t’i pranojmë prej tyre. Në fakt, ne nuk do të negociojmë, por do të zbatojmë atë që tashmë ekziston si rregull në Bashkimin Evropian dhe duhet bërë më shumë në këtë drejtim.
Por, edhe me aktivizim më të madh të organizatave të shoqërisë civile, drejtpërsëdrejti me qytetarët, sepse pjesë e problemit në sektorin e shoqërisë civile në vendin tonë është lidhja e humbur me qytetarët. Në fakt, për këtë ka të bëjë i gjithë ky program dhe të tjerët që mbështeten, për të rivendosur atë marrëdhënie. Pra, ka mjaft organizata të shoqërisë civile që janë relativisht të mira, por që nga momenti i themelimit e deri më tani, ajo marrëdhënie e drejtpërdrejtë me qytetarët ka humbur. Dhe ne kemi nevojë për më shumë, sepse thelbi i shoqërisë civile është të identifikojë nevojat dhe problemet e qytetarëve, dhe t’i artikulojë të gjitha ato përmes shoqatave dhe fondacioneve të qytetarëve, për të arritur deri te sistemi, e gjithashtu për të punuar në edukimin e qytetarëve, që mes tjerash, të njohin këto gjëra.
IMA: Megjithatë, ndikimi i qendrave të huaja të pushtetit dhe propaganda dhe dezinformatat që po përhapen në Ballkanin Perëndimor në përgjithësi si dhe në vendin tonë është evident, dhe është treguar dhe demonstruar nga disa organizata ndërkombëtare dhe vendase. Ju thoni se një pjesë e suksesit të këtij dezinformimi dhe propagande është për shkak të sfidave me të cilat jemi përballur gjatë rrugës për në BE. Megjithatë, ky ndikim vazhdon të komplikojë më tej procesin e integrimit evropian dhe përdor këto probleme tona të brendshme – polarizimin, kontekstet historike – për të arritur qëllimet e veta. Si ta trajtojmë atë ndikim? Pjesë e kësaj, natyrisht, duhet të jetë aktiviteti më i madh i institucioneve, transparenca më e madhe…Çfarë mund të bëjnë institucionet, por edhe sektori civil në këtë drejtim, që këto çështje të mos përdoren nga asnjë aktor jashtë shtetit që nuk dëshiron ta shohë Maqedoninë si pjesë të BE-së dhe si pjesë e asaj bote perëndimore?
Kërzhallovski: Unë do të thosha se në vendin tonë ndikimi direkt nga ato, le të themi qendrat lindore të pushtetit, është relativisht i vogël. Në vendin tonë, depërtimi është kryesisht përmes Serbisë, supozoj, sepse ka një terren të frytshëm, duke përfshirë teoritë konspirative, të cilat, nga ana tjetër, shumë lehtë, për shkak të afërsisë gjuhësore, transferohen në vendin tonë. Kjo në vendin tonë është për arsye të ndryshme, edhe për shkak të nivelit të edukimit, duke përfshirë edhe edukimin mediatik, d.m.th. mosedukimi – mendoj se ishim në vendin e fundit në një nga ato sondazhe, sa i keq është edukimi ynë mediatik dhe niveli i ulët i edukimit në përgjithësi. Dhe, kështu vepron ky ndikim.
Tani, me siguri, nuk jam shumë ekspert për këtë, por kjo është arsyeja pse një sërë projektesh që u mbështetën nga CIVIKA kishin për qëllim pikërisht organizatat që merren me media. Dhe, në përgjithësi duhet të ndikohet ndoshta në mënyrë të ngjashme, pasi përhapet në publik – edhe me më shumë aktivizëm, por edhe me mënyra të ngjashme, portale të ngjashme, të cilat do ta çmitizojnë apo demaskojnë atë informacion. Unë nuk jam shumë i zgjuar në lidhje me ndalimin e portaleve të tilla përhapëse, sepse kjo në përgjithësi është kundër lirisë së fjalës. Por megjithatë, duhet të ketë disa rregulla – Bashkimi Evropian bazohet në rregullore, rregulla dhe procedura, dhe në përgjithësi ajo që duhet të bëjmë në integrimin evropian është t’i kopjojmë dhe t’i pranojmë prej tyre. Në fakt, ne nuk do të negociojmë, por do të zbatojmë atë që tashmë ekziston si rregull në Bashkimin Evropian dhe duhet bërë më shumë në këtë drejtim.
Por, edhe me aktivizim më të madh të organizatave të shoqërisë civile, drejtpërsëdrejti me qytetarët, sepse pjesë e problemit në sektorin e shoqërisë civile në vendin tonë është lidhja e humbur me qytetarët. Në fakt, për këtë ka të bëjë i gjithë ky program dhe të tjerët që mbështeten, për të rivendosur atë marrëdhënie. Pra, ka mjaft organizata të shoqërisë civile që janë relativisht të mira, por që nga momenti i themelimit e deri më tani, ajo marrëdhënie e drejtpërdrejtë me qytetarët ka humbur. Dhe ne kemi nevojë për më shumë, sepse thelbi i shoqërisë civile është të identifikojë nevojat dhe problemet e qytetarëve, dhe t’i artikulojë të gjitha ato përmes shoqatave dhe fondacioneve të qytetarëve, për të arritur deri te sistemi, e gjithashtu për të punuar në edukimin e qytetarëve, që mes tjerash, të njohin këto gjëra.
Kërzhallovski: Mbështesim partneritetet e organizatave që do të çojnë në rezultate të qëndrueshme
IMA: Programi CIVIKA Mobilitas që e keni zbatuar për gati një dekadë si pjesë udhëheqëse e atij konsorciumi partnerësh, ka mbështetur shoqërinë civile me projekte të shumta, dhe janë financuar dhe mbështetur më shumë se 300 organizata dhe iniciativa. Cilat janë arritjet kryesore të programeve të deritanishme që mund të thoni se janë rezultat i angazhimit të shoqërisë civile, natyrisht në bashkëpunim me aktorët e tjerë të shoqërisë, me institucionet? Dhe në çfarë drejtimesh do të lëvizë programi i ri i “CIVICA Mobilitas”? Tashmë keni njoftuar se së shpejti do të keni thirrje të re për projekte. Ato janë të fokusuara në partneritete që do të çojnë në disa rezultate të qëndrueshme, ndryshime, si në legjislacion e politika, ashtu edhe në institucione dhe në mënyrën e të vepruarit. Në çfarë drejtimi do të lëvizë “CIVICA Mobilitas”?
Kërzhallovski: Po, në lidhje me atë që është arritur deri më tani – një pjesë e kam thënë edhe në pyetjet e mëparshme – ndryshimet në rregulloret ligjore, miratimi i ligjeve të reja, si për diskriminimin, procedurat për zgjedhjen e zyrtarëve, etj. Në një nivel më të lartë ose më globalisht, pjesa e treguesve që ndoqëm ishte pikërisht kjo për vendosjen e marrëdhënieve me qytetarët, dhe mund të raportojmë se në të gjithë grantmarrësit, ato mbi 300 organizata, anëtarësimi apo numri i vullnetarëve është rritur. Pra, ky ishte një nga qëllimet, rritja e pjesëmarrjes së qytetarëve në vetë organizatat qytetare. Ky ishte aspekti i dytë. Dhe, çfarë të bëjmë me të – të ndikojmë në politikat dhe strategjitë shtetërore. Dhe, ka një sërë shembujsh, përmenda, mbi 28 kemi dokumentuar, ndoshta më shumë në mbarë këtë proces.
Ose, në nivel më të lartë – sepse ne i shohim ndryshimet në shoqëri në këto dhjetë vjet – ka pasur një rritje të madhe të angazhimit qytetar, pra aktivizmit, sidomos gjatë Revolucionit Laraman. Më pas, kjo u përkthye në më shumë ndikim, dhe ishte një rritje prej dhjetë pikë përqindjeje, me më shumë ndërveprim me autoritetet shtetërore, jo vetëm në nivel kombëtar, por edhe në nivel lokal për disa nga ato ndryshime. Dhe, pas kësaj, kishte një rënie të madhe në praktikimin vlerave, që duhet të jetë, apo jo, një nga karakteristikat e shoqërisë civile, por me rënien e shtetit, vetë organizatat civile e kanë të vështirë të ruajnë standardet. Pas një rënie të madhe prej pesëmbëdhjetë për qind, kjo gjithashtu u kthye në një nivel normal. Pra, mund të flitet për një performancë të mirë të organizatave të shoqërisë civile, në kushte relativisht të vështira dhe sulme deri në vitin 2015, 2016 nga institucionet shtetërore. Tani ka një bllokim në atë bashkëpunim, por është shumë më mirë se më parë.
IMA: Programi CIVIKA Mobilitas që e keni zbatuar për gati një dekadë si pjesë udhëheqëse e atij konsorciumi partnerësh, ka mbështetur shoqërinë civile me projekte të shumta, dhe janë financuar dhe mbështetur më shumë se 300 organizata dhe iniciativa. Cilat janë arritjet kryesore të programeve të deritanishme që mund të thoni se janë rezultat i angazhimit të shoqërisë civile, natyrisht në bashkëpunim me aktorët e tjerë të shoqërisë, me institucionet? Dhe në çfarë drejtimesh do të lëvizë programi i ri i “CIVICA Mobilitas”? Tashmë keni njoftuar se së shpejti do të keni thirrje të re për projekte. Ato janë të fokusuara në partneritete që do të çojnë në disa rezultate të qëndrueshme, ndryshime, si në legjislacion e politika, ashtu edhe në institucione dhe në mënyrën e të vepruarit. Në çfarë drejtimi do të lëvizë “CIVICA Mobilitas”?
Kërzhallovski: Po, në lidhje me atë që është arritur deri më tani – një pjesë e kam thënë edhe në pyetjet e mëparshme – ndryshimet në rregulloret ligjore, miratimi i ligjeve të reja, si për diskriminimin, procedurat për zgjedhjen e zyrtarëve, etj. Në një nivel më të lartë ose më globalisht, pjesa e treguesve që ndoqëm ishte pikërisht kjo për vendosjen e marrëdhënieve me qytetarët, dhe mund të raportojmë se në të gjithë grantmarrësit, ato mbi 300 organizata, anëtarësimi apo numri i vullnetarëve është rritur. Pra, ky ishte një nga qëllimet, rritja e pjesëmarrjes së qytetarëve në vetë organizatat qytetare. Ky ishte aspekti i dytë. Dhe, çfarë të bëjmë me të – të ndikojmë në politikat dhe strategjitë shtetërore. Dhe, ka një sërë shembujsh, përmenda, mbi 28 kemi dokumentuar, ndoshta më shumë në mbarë këtë proces.
Ose, në nivel më të lartë – sepse ne i shohim ndryshimet në shoqëri në këto dhjetë vjet – ka pasur një rritje të madhe të angazhimit qytetar, pra aktivizmit, sidomos gjatë Revolucionit Laraman. Më pas, kjo u përkthye në më shumë ndikim, dhe ishte një rritje prej dhjetë pikë përqindjeje, me më shumë ndërveprim me autoritetet shtetërore, jo vetëm në nivel kombëtar, por edhe në nivel lokal për disa nga ato ndryshime. Dhe, pas kësaj, kishte një rënie të madhe në praktikimin vlerave, që duhet të jetë, apo jo, një nga karakteristikat e shoqërisë civile, por me rënien e shtetit, vetë organizatat civile e kanë të vështirë të ruajnë standardet. Pas një rënie të madhe prej pesëmbëdhjetë për qind, kjo gjithashtu u kthye në një nivel normal. Pra, mund të flitet për një performancë të mirë të organizatave të shoqërisë civile, në kushte relativisht të vështira dhe sulme deri në vitin 2015, 2016 nga institucionet shtetërore. Tani ka një bllokim në atë bashkëpunim, por është shumë më mirë se më parë.
Për fazën e re, pra të fundit, synimi i Ambasadës Zvicerane, e cila jep këtë mbështetje që tashmë arrin mbi 20 milionë franga në këto dhjetë vjet, është se si të fokusohemi tani. Kjo do të thotë, ajo që përmendët, të mos jetë mbështetje individuale për organizatat, por për organizata që punojnë në të njëjtën temë – le të themi, korrupsioni, ose decentralizimi, ose çështjet gjinore, ose përfshirja sociale, ose qeverisja e mirë.
Pra, këto janë temat kryesore, por do të ketë edhe disa të tjera plus – si për shembull, të ketë fuzion të tyre (organizatave), të bashkohen në një partneritet, për të zgjedhur një temë që është më e rëndësishme në atë fushë, për të bërë një ndryshim të rëndësishëm me këtë mbështetje të ardhshme, gjë që do të lërë ndikim edhe në shoqëri dhe në një farë mënyre do të rrumbullakësojë gjithçka që “CIVICA Mobilitas” ka bërë vitet e fundit. Dhe, deri në vitin 2026, kur duhet të përfundojë, të mund të themi se disa procese kanë përfunduar, dhe se ne kemi arritur përputhje të plotë në rrugën drejt Bashkimit Evropian, ose një ndryshim të rëndësishëm nga situatat e mëparshme, ose – kjo për të cilën po flasim – se qytetarët janë më të angazhuar dhe ndikojnë në ato politika.
Intervistoi: Petrit Saraçini, më 20 qershor 2023
Pra, këto janë temat kryesore, por do të ketë edhe disa të tjera plus – si për shembull, të ketë fuzion të tyre (organizatave), të bashkohen në një partneritet, për të zgjedhur një temë që është më e rëndësishme në atë fushë, për të bërë një ndryshim të rëndësishëm me këtë mbështetje të ardhshme, gjë që do të lërë ndikim edhe në shoqëri dhe në një farë mënyre do të rrumbullakësojë gjithçka që “CIVICA Mobilitas” ka bërë vitet e fundit. Dhe, deri në vitin 2026, kur duhet të përfundojë, të mund të themi se disa procese kanë përfunduar, dhe se ne kemi arritur përputhje të plotë në rrugën drejt Bashkimit Evropian, ose një ndryshim të rëndësishëm nga situatat e mëparshme, ose – kjo për të cilën po flasim – se qytetarët janë më të angazhuar dhe ndikojnë në ato politika.
Intervistoi: Petrit Saraçini, më 20 qershor 2023
#демократски_институции #institucione_demokratike #democratic_institutions #CivicaMobilitas
Проектот се спроведува со финансиска поддршка преку програмата Цивика мобилитас
Projekti realizohet me mbështetje financiare përmes programit Civica Mobilitas
Projekti realizohet me mbështetje financiare përmes programit Civica Mobilitas
Дисклејмер: Цивика мобилитас е проект на Швајцарската агенција за развој и соработка (СДЦ), кој го спроведуваат НИРАС, МЦМС и ФЦГ. Мислењата кои се изразени овде не нужно ги одразуваат ставовите на Цивика мобилитас, СДЦ или пак спроведувачките организации
Disclaimer: Civika mobilitas është projekt i Agjencisë zvicerane për zhvillim dhe bashkëpunim (SDC), të cilin e zbatojnë NIRAS, MCMS dhe FCG. Mendimet e shprehura këtu jo domosdo i reflektojnë qëndrimet e Cvika mobilitas, SDC ose të organizatave zbatuese.